Umetnički imunitet

download printer friendly version

Grupa termini

Aldo Milohnić, slovenački teoretičar umetnosti razmatra pojam umetnički imunitet u istoimenom poglavlju knjige Teorija sodobnego gledališča in performansa (Teorije savremenog pozorišta i performansa)[1] u bloku „Strateški dispozitivi: umetnost in vladavina prava“ ispitujući na nekoliko recentnih primera sa slovenačke umetničke scene (pravnu) autonomiju umetnosti u neo-liberalno kapitalističkom društvenom uređenju.[2]

Termin umetnički imunitet nastao je kombinovanjem terminologije iz umetnosti i prava, odnosno pravne teorije i prakse, u kojoj je osobama koje vrše određene društvene funkcije,  dozvoljeno da potraže izuzeće od izvesnih pravnih normativa. Pravni imunitet se ne može dodeliti pojedincu, već isključivo funkciji koju taj pojedinac vrši, pa tako postoje diplomatski, predsednički ili imunitet svedoka. Umetnički imunitet je, dakle, termin koji se odnosi na izuzentnost pozicije umetnika, kao društvenog subjekta po preciznim pravnim osnovama umetnosti kao (autonomne) društvene prakse, pored garantovane slobode mišljenja i izražavanja koje se odnose na sve građane.

Pojam umetnički imunitet postaje značajan za kontekstualnu i interventnu umetnost, jer akcija prepoznata i legitimisana kao umetnički čin od strane institucija sveta umetnosti, u nekim slučajevima je izuzeta od pravnog gonjenja. Kao primer, navodimo projekat Crni peristil Igora Grubića http://www.pp-yu-art.net/node/25 gde su potvrde od strane Udruženja likovnih umetnika i Zavoda za očuvanje baštine oslobodile umetnika od pravnog gonjenja iniciranog policijskim Odjelom za ratni zločin i terorizam[3]. Mеđutim, ovo mešanje umetnosti i terorizma u vremenima ’krize’ često dovodi do ’suspenzije’ umetničkog imuniteta (zajedno sa ograničavanjem ostalih građanskih prava i sloboda – kao posle napada na WTC 2001 godine u SAD) pa je na primer Steve Kurtz iz Critical Art Ensemble-a bio optužen za bioterorizam i oslobođen je optužbe posle četiri godine sudskog procesa[4].

[2] Ana Vujanović, „Beleške na marginama interdisciplinarnih teorija savremenog teatra i performansa” http://www.tkh-generator.net/sr/openedsource/aldo-milohnic-teorije-savremenog-teatra-i-performansa

[3] Suzana Marjanić, razgovor sa Igorom Grubićem “Aktivizmom protiv crne mrlje na duši”,Zarez br 219, 29.11.2007. http://www.zarez.hr/219/kazaliste3.html

[4] Više o procesu http://www.caedefensefund.org/overview.html